Tôi nghĩ không ra cuối cùng chả thèm nghĩ nữa. Tính ra, nhà này ngoài bà cả, cậu hai thì tôi vẫn chưa biết hết mọi người. Từ sáng bà cả đã lên huyện có việc, bà hai thì chiều đi sang làng Liễu thăm người thân, bà ba nghe gia nô nói rất ít khi ra ngoài. Bà sống khép kín, quanh năm suốt tháng trừ khi có tiệc, có lễ còn lại đa phần bà ở trong dinh. Tôi ngẫm mà cứ thấy ông Lý sướng, một mình ba vợ, mỗi bà một dinh, lại hoà thuận êm ấm chứ chẳng như ông Phú làng tôi. Giàu thì giàu thật, vợ cũng năm bảy bà nhưng suốt ngày chí choé hạnh hoẹ nhau.
Sáng hôm sau, khi còn đang miên man trong giấc ngủ đột nhiên nghe tiếng đập rầm rầm ở cửa buồng. Tôi liền bật dậy chạy nhanh ra mở then cài, còn chưa kịp biết ai đứng ở cửa đã bị ăn nguyên một cái vả. Đến khi định thần lại mới biết đó là bà cả, tôi sợ hãi run rẩy nói:
– Bu…
– Mấy giờ rồi mà còn chưa dậy? Mày về làm dâu chứ không phải làm tướng biết chưa? Còn cả bà vú Bảy nữa, canh năm rồi còn để cho nó ngủ thế này à?
Bên ngoài vú Bảy đang chạy vào nhìn tôi ái ngại đáp:
– Bẩm bà, bên nhà bà hai cô Chi với cô Yến cũng chưa dậy nên tôi định để mợ ấy ngủ thêm một lát.
– Đừng so sánh bên nhà này với bên nhà mụ ta. Cái thứ dâu con mà không dạy cho đường hoàng rồi nó nhảy lên đầu lên cổ cho ấy chứ. Nhìn nhìn cái gì, cút ra rửa mặt rồi xuống bê đồ ăn sáng lên đây. Con dâu nhà người ta thức khuya dậy sớm, ngủ dậy là bê nước cho thầy bu chồng rửa mặt rồi nấu nướng đường hoàng dâng lên tận miệng. Còn mày thì ngủ sớm dậy muộn, nom không được cái tích sự gì.
Tôi nghe xong vội vội vàng vàng chạy ra ngoài sân giếng rửa mặt rồi bê đồ ăn sáng lên cho bà cả và ông Lý. Thế nhưng bà không cho tôi ngồi ăn cùng mà bắt tôi xuống bếp ăn với gia nô. Tôi nghe xong liền lủi thủi đi xuống dưới bếp, mùi khói bốc lên khiến tôi cay xè mũi. Ở làng tôi đã từ lâu không ai còn chia mâm ngồi ăn, từ dâu cho đến rể cùng ngồi một mâm ăn chung lâu rồi. Có lẽ bà cả ghét tôi, ghét ngay từ cái nhìn đầu tiên nên dù tôi có được làm chính thất của cậu Bảo bà vẫn không ưng. Tôi đưa tay lên xoa xoa má, ăn xong bát bún thì đi theo vú Bảy ra ngoài sân chính. Vừa ra đến nơi tôi đã một người phụ nữ trạc tuổi vú Bảy nhưng ăn mặc sang trọng đang đứng đó. Vú Bảy hẩy hẩy tay tôi rồi nói:
– Đây là vú Ngọc, người được bà cả mời từ huyện xuống dạy phép tắc, lễ nghi cho mợ và hai cô nhà bà hai. Đây là mợ Dung, hôn thê tương lai của cậu Bảo, còn đây là cô Chi năm nay mười hai tuổi con gái ba hai, đây là cô Yến mười bốn tuổi cháu ruột được bà hai nuôi từ tấm bé.
Tôi nhìn sang bên cạnh khẽ gật đầu. Chi, Yến tuy chạc tuổi tôi nhưng lại có vẻ chín chắn, chững chạc và ra dáng tiểu thư hơn rất nhiều. Vú Bảy giới thiệu xong thì đi về, lúc này chỉ còn ba trò một thầy. Vú Ngọc đứng bắt đầu nói:
– Nữ nhi ở thời đại nào cũng phải coi trọng phẩm đức. Thế nhưng phẩm đức không phải là cái nói là được, mà cần được trau dồi dần dần. Hôm nay chúng ta sẽ học về việc đi đứng, quỳ trước.
Nghe nói thì đúng là rất đơn giản, thế nhưng lúc vào học mới thấy khó nhường nào. Yêu cầu của vú Ngọc rất cao, đi trên đôi hài cao nhưng phải giữ được thăng bằng, lưng phải thẳng nhưng không được cứng, khi đi không được tạo ra những âm thanh lớn, khi quỳ không được cao quá mười phân, cũng không được thấp hơn năm phân, ba điểm vai, hông, đầu phải tạo thành một đường thẳng. Cả ba đứa tôi đều liên tục bị vú Ngọc nhắc nhở mãi không thể hoàn thành tốt. Mà có vẻ như vú Ngọc rất ác cảm với tôi, mỗi khi tôi quay sang bên cái Yến định hỏi gì lại bị vú dùng cái roi mây quất mạnh một phát vào lưng. Tôi bị đau, sợ hãi không dám nói chuyện chỉ cúi đầu học theo. Mặt trời càng lúc càng lên cao, mồ hôi tôi túa ra như mưa. Cái Chi không còn chịu được nữa ngồi vào một góc hổn hển nói:
– Vú, con không làm được nữa đâu, con mệt lắm. Con phải nghỉ thôi.
Vú Ngọc nghe vậy thì đáp lại:
– Được, cô Yến, cô Chi muốn nghỉ thì ra ngoài. Nhưng cô Dung phải ở lại học.
Tôi nghe vú Ngọc nói đầy vô lý thì vội hỏi lại:
– Bẩm vú. Sao con không được nghỉ ạ?
– Vì chính bà cả đích thân mời tôi xuống đây dạy cho riêng cô. Đây là ý chỉ của bà, cô muốn biết vì sao thì tự đi hỏi.
Lại là bà cả, bảo sao ban nãy tôi liên tục bị vú Ngọc quất roi, trong khi cái Chi và cái Yến có nói chuyện cũng không hề hấn gì, hoá ra sự ác cảm của vú Ngọc dành cho tôi cũng là do bà cả. Chân tôi đã như sắp nhũn ra, đầu gối liên tục quỳ lạy xuống nền đất bắt đầu rớm máu. Vú Ngọc lại lôi tôi đứng dậy bắt làm theo. Cái Yến đứng bên ngoài tần ngần nói:
– Bẩm vú, cái Chi nó còn nhỏ để nó nghỉ. Nhưng con vẫn muốn học. Vú dạy cả con đi, đây vú, con đứng thế này được chưa?
Thấy cái Yến nói vậy, tôi cũng cảm kích đôi phần, nó quay sang tôi gật đầu ra dấu cố gắng lên. Thế nhưng, tôi không cố gắng được, bởi vú Ngọc dường như không muốn để ý tới nó mà liên tục dùng roi quất vào tôi. Tôi bị đau cả toàn thân, trước kia ở nhà cấy lúa với bu cũng chưa từng phải mệt mỏi và đau đớn đến vậy. Chiếc áo tôi mặc đã bắt đầu rớm máu, roi mây nhìn thì nhỏ, nhưng khi quất lên thì rát vô cùng. Cái Yến thấy vậy liền chạy vội ra ngoài lấy một cốc nước đưa cho, có điều tôi còn chưa kịp uống đã bị vú Ngọc quát lớn:
– Cô Dung không được phép uống nước, không có chuyện đang học lại tu nước vào miệng. Cô Yến, cô Chi là phận gái trong nhà, cũng chưa có mối thành thân nên các cô ấy làm gì cũng được. Nhưng riêng cô Dung, ngay khi bước chân về đây tức là đã làm dâu nhà ông Lý. Vì vậy phép tắc phải học cho chuẩn mực, cho ra dáng một thê tử.
Tôi nhìn vú Ngọc, cổ họng khô khốc, không nghĩ rằng nhà ông Lý còn sống cổ hủ đến thế khác hẳn với những gì tôi tưởng tượng ra. Nhà tôi tuy nông dân nhưng cũng không hà khắc giáo điều như vậy. Cái Yến bị vú Ngọc mắng thì lủi thủi cầm cốc nước lui ra. Vú Ngọc lại tiếp tục bắt tôi đứng lên, quỳ xuống, đến khi cái Chi, cái Yến được gia nô gọi về ăn cơm tôi vẫn chưa được về. Càng trưa nắng càng gay gắt, bụng tôi thì đói cồn cào, vú Ngọc lại ra tay rất ác, tôi gần như kiệt sức khẽ van xin:
– Bẩm vú, cho con về chiều con học được không vú?
– Không được, tôi còn chưa đòi về, cô đòi cái gì.
– Nhưng dù sao con cũng là vợ của cậu Bảo…
Còn chưa dứt lời, vú Ngọc đã cười nhạt:
– Chính vì cô là vợ cậu Bảo mà tôi càng cần nghiêm khắc, lời bà cả đã dặn tôi không thể trái. Cô mau đứng lên, lần này vai không giữ được thẳng nữa đừng trách tôi.
Tôi nghe xong đành loạng choạng đứng dậy, mới về đây được một ngày mà tôi cứ ngỡ bị đày xuống địa ngục cả năm. Thế nhưng khi còn chưa kịp đi vào bước đầu óc tôi đã tối sầm cả lại rồi lảo đảo ngã vật ra. Vú Ngọc cứ nghĩ tôi giả vờ nên dùng roi quất liên tiếp vào người, tôi nằm dưới đất, vẫn cảm nhận rõ mồn một nhưng không thể nào chống cự được nữa. Đột nhiên có tiếng quát của một người đàn ông:
– Bà làm gì đấy? Bà định đày chết người ta à?
Tôi cố mở mắt nhưng không mở nổi, chỉ thấy người đó bế tôi lên, bờ vai người đó rất rộng nhưng lại vô cùng xa lạ. Mãi đến khi được đưa về buồng, tôi mới tỉnh. Lúc này, ngay trước mắt tôi là gương mặt vô cùng đẹp trai, sống mũi người này rất cao, cặp mắt đen láy với phần mí mắt rõ ràng, lông mày rậm, đôi môi căng mọng.
– Bảo, tránh ra cho bu.
Tiếng bà cả cất lên đanh thép khiến tôi giật mình bừng tỉnh. Nhìn lại mới biết đây không phải buồng của tôi mà là buồng của vú Bảy. Bảo? Bu? Tôi lúc này mới như bừng tỉnh, hoá ra đây là cậu Bảo, là chồng của tôi sao? Trời ơi, tôi không nghĩ cậu lại đẹp đến vậy, đẹp đến điên dại cả con tim yếu đuối của tôi. Thế nhưng lúc này tôi đâu dám nhìn nữa mà quay sang bà cả. Bà kéo cậu Bảo ra ngoài rồi hất nguyên ca nước lên mặt tôi nói:
– Muốn giả vờ thì cũng phải giống thật một tý chứ. Mày định lừa tao sao? Mấy chiêu trò mánh khoé của đám đàn bà quê mùa tham vọng như mày tao biết tỏng hết. Mau đứng dậy, cút ra ngoài học tiếp cho tao. Vú Ngọc còn chịu được mày mới thế đã giả ngất à?
Tôi bị ca nước của bà làm cho tỉnh hẳn, run rẩy nói:
– Bẩm bu, trời cũng quá trưa rồi, bu để con nghỉ một lát rồi ra học tiếp được không bu?
– Không được.
Còn chưa kịp đáp lại cậu Bảo đã cất lời:
– Bu, cô ấy là ai vậy?
– Vợ của anh chứ ai? Thầy anh không biết đi xem bói toán thế nào nằng nặc lấy nó về rồi chờ nó đủ mười sáu tuổi thì cho anh thành thân.
– Vợ của con?
– Ừ!
Hoá ra cậu chưa biết tôi, cũng như tôi chưa biết cậu, có điều ít nhất tôi cũng còn biết bản thân được lấy về cho cậu, còn cậu đến ngay cả việc này cũng không biết. Cậu chau hai hàng lông mày khiến toàn thân tôi co rúm rồi rít lên:
– Bu sao mọi người lại nhân lúc con không ở nhà lấy vợ cho con?
– Ý thầy anh chứ bu đâu muốn.
– Con không chấp nhận cuộc hôn nhân này đâu.
– Thì bu cũng có thích đâu, nhưng mà thầy con đã quyết, bu không nói nổi. Chứ bu là bu thích cái Giang cơ. Con bé xinh xắn, hiền lành, lại môn đăng hộ đối với nhà mình.
– Con không thích Giang giếc gì hết, cũng không thích cô này. Con muốn tự định đoạt hôn nhân của mình.
Cậu vừa dứt lời thì có tiếng guốc gỗ lạch cạch của ông Lý bước vào, ông không nói không rằng cầm gậy đập mạnh cậu một cái sau đó mới nói:
– Không thích thì mày định làm gì?
– Thầy! Sao thầy lại tự ý làm vậy chứ. Công danh sự nghiệp con còn chưa xong, giờ con được bao nhiêu tuổi mà thầy đã lấy vợ cho con là sao? Còn lấy một cô gái con chẳng biết là ai, chưa tìm hiểu cái gì.
– Trai lớn dựng vợ, gái lớn gả chồng, người ta ăn cư rồi lạc nghiệp. Bây giờ người đàn ông cần nhất một người phụ nữ bên cạnh vun vén để yên tâm mà đèn sách có gì không tốt?
– Con sẽ không thành thân đâu, thầy đừng ép con.
– Được! Trừ phi mày cút khỏi đây, thì mày muốn làm gì cũng được.
– Thầy!
– Đừng có nói nhiều, một là cưới cái Dung, hay là cút, mà cút là sẽ từ mặt tao với bu mày luôn. Mày được nuông chiều từ bé nên định cái thói hống hách à?
Nói rồi ông hất hàm về phía vú Bảy ra hiệu vú đưa tôi về buồng. Khi lên đến buồng, vú Bảy rót cho tôi cốc nước rồi trở về. Tôi nằm nghĩ đến lời ông Lý mà buồn tái tê. Bà cả là con quan, suy cho cùng ông cũng phải nể nang bà đôi phần. Còn cậu Bảo thì giống như tôi, đều không muốn cuộc hôn nhân này, nhưng vì những giáo điều lại phải chấp nhận. Khi tôi còn đang nằm nghĩ miên man thì có tiếng bà cả bên ngoài cất lên rất nhỏ:
– Bảo à. Thôi, thầy con đã nói vậy con cũng chấp nhận đi, hay cha con cãi nhau như vậy còn ra thể thống gì. Đến bu còn không dám cãi lời thầy con cũng đừng cãi. Dạo này thầy con bắt đầu để ý tới thằng Thành, con lấy lòng thầy một tý, chứ gia sản nhà này do thầy bu gây dựng lên không thể để mẹ con nhà nó hưởng được. Sau này con muốn nạp lẽ bu nạp cho. Bao nhiêu bu cũng nạp cho con được. Con muốn yêu ai cứ nói với bu. Nó làm chính thất chắc gì đã sướng, như bu đây, chính thất của thầy con nhưng sống lúc nào cũng nơm nớp lo sợ. Con cứ chấp nhận nó, sau này đỗ đạt rồi tính sau, có mất gì đâu.
Tôi không nghe được tiếng cậu Bảo đáp, nhưng thấy xót xa quá. Phải rồi, làm chính thất như tôi có gì mà sướng, mới về một ngày đã bị hành cho nát người, chẳng biết đời tôi còn trôi dạt thế nào. Tôi ngồi dậy, cố lê xuống bếp ăn chút cơm, lúc đi qua chỉ thấy mình bà cả ngồi đó, cậu Bảo không biết đi đâu. Bà cả không đếm xỉa đến tôi, ánh mắt đầy coi thường. Thời nào cũng vậy, cái chuyện bu chồng con dâu cũng vẫn mãi là đề tài chẳng bao giờ có hồi kết. Trước kia khi ở nhà, tôi từng nghe bu tôi ca
“Thật thà cũng thể lái trâu
Yêu nhau cũng thể nàng dâu mẹ chồng
Trời mưa ướt lá dai bì.
Con mẹ, mẹ xót, xót gì con dâu…”
Tôi ngẫm lại, quả là đúng. Bà cả đối với tôi thậm chí còn chẳng bằng người dưng. Ăn cơm xong, tôi uống thêm chút nước rồi mới lên nhà. Sau việc bị hành sáng nay, tôi xác định lại. Dù sao cũng phải đối mặt, tôi càng phải mạnh mẽ hơn mới được, tôi lấy ít cao thoa cho đỡ rồi nằm ngủ một giấc đến tận trưa.Buổi chiều hôm ấy, tôi với cái Chi, cái Yến được kiểm tra về quỳ, đi, đứng. Thế nhưng may sao vú Ngọc không còn đánh tôi như sáng. Có lẽ sáng nay vú khiến tôi ngất nên cũng lo sợ, lại thêm ông Lý biết chuyện nên vú chỉ chửi bới mấy câu. Đến chiều học xong, cái Yến quay sang tôi nói:
– Học xong rồi, chúng mình ra ao chơi đi.
Tôi nhìn vú Ngọc rồi quay sang nhìn vú Bảy, vú Bảy thấy vậy xua xua tay đáp:
– Được rồi, mợ đi đi, nhưng đi sớm rồi về đấy nhé.
Tôi mới nghe được vậy liền cười hớn hở đi theo Yến, Chi. Hôm nay trong lúc học tôi cũng làm quen được. Cái Yến là cháu ruột của bà hai, thầy bu nó chết từ khi nó còn nhỏ, bà hai đón nó lên đây ở cùng. Cái Yến xinh lắm, mái tóc đen láy, đôi mắt hiền hậu mà nói năng cũng dịu dàng tao nhã. Tôi mới về đây còn bỡ ngỡ nhiều thứ, ví dụ như bà ba trông thế nào, cậu Bảo tính cách ra sao… tôi đều không biết. Ấy cũng may là quen được Yến, nó ngồi kể cho tôi tường tận lắm. Khi ba đứa đang ngồi dưới gốc đa cười vui vẻ thì phía sau có tiếng gọi:
– Yến, Chi, có đói không?
Tôi khẽ quay lại nhìn, cái Yến bấu bấu tay tôi nói:
– Bu cái Chi, dì ruột của tôi đấy.
Là bà hai đây sao, nghe rồi hôm nay mới được thấy bà, bà thấy ba đứa vẫn ngồi im liền đi lên đưa cho một hộp bánh sau đó lên tiếng:
– Mợ Dung vợ cậu Bảo đây hả? Con có đói không cầm bánh ăn đi. Hôm nay học mệt lắm phải không?
Bà hai thật khác với bà cả quá, từng câu từng chữ bà nói nhẹ nhàng mà lại đầy sự quan tâm chân thành. Bà đưa cho tôi chiếc bánh, còn rót cho cốc nước chanh đường rồi mới về. Cái Yến kể bà hai thiện lương lắm, bà đối với nó, hay với kẻ hầu người hạ trong cái gia đình này đều rất nhẹ nhàng, ôn nhu. Tôi ngồi ăn bánh, uống nước, nói chuyện với hội cái Yến đến chập choạng liền chạy về. Lúc này ông Lý, bà cả với cậu Bảo cũng ăn cơm xong. Tôi như thói quen liền xuống bếp, thế nhưng… dưới bếp trống trơn, đến một hạt cơm cháy cũng không còn. Con bé Mít ở đợ nhìn tôi ái ngại nói:
– Bà bảo mợ không ăn nên bà đổ hết cho chó rồi.
Tôi nghe xong mà muốn khóc nguyên một dòng sông. Biết bà cả cũng ác, nhưng không nghĩ lại muốn triệt đường sống của tôi như vậy. Bà trông rõ đẹp, rõ sang mà sao tính cách lại trái ngược với vẻ ngoài như vậy? Cũng may ban nãy được ăn chút bánh, nhưng cả ngày hôm nay học mệt rã rời, nếu giờ không ăn đêm nay bụng ruột cồn cào mất. Tôi thở dài lê đôi chân lên buồng, bà cả đi đánh tổ tôm rồi, ông Lý thì đi ra đồng chỉ có mình cậu Bảo trên nhà. Sáng nay cậu giúp tôi, tôi đôi phần cảm kích, nhưng thái độ cậu không muốn thành thân lại khiến tôi sợ. Cậu ngồi ở gian buồng, cánh cửa mở toang, hình như cậu đọc sách, dưới ánh đèn dầu tôi mới nom cậu rõ. Ông Lý tính ra có phúc, cậu Bảo, cậu Thành ai cũng đẹp trai, cao to, cái Chi thì xinh xắn, hoạt bát. Mà hình như mỗi bà ba chưa có con cái, lúc nãy đi qua dinh của bà tôi thấy có ánh đèn nhưng không trông rõ xem bà thế nào. Lạ thật, một người có thể ở mãi trong nhà không ra đến ngoài mà cũng chịu được sao?
– Này, đứng thập thò ngoài cửa làm gì? Nhìn trộm tôi hay gì?
Tiếng cậu Bảo cất lên khiến tôi giật bắn mình. Tôi lắc đầu nguầy nguậy đáp:
– Dạ… dạ không có gì.
– Vào đây.
– Dạ?
– Dạ cái gì mà dạ? Điếc hả? Tôi bảo vào đây.
Tôi chậm chậm bước vào, cậu Bảo đứng dậy ngắm nghía một hồi. Tôi bị đỏ mặt khẽ cúi xuống. Cậu Bảo còn cao hơn cậu Thành một chút, đứng cạnh tôi khiến tôi thấy mình nhỏ xíu xiu. Cậu ngắm xong thì thì cất giọng nói:
– Dù sao thì tôi với cô chắc chắn phải thành thân. Cuộc hôn nhân này do thầy tôi sắp xếp, tôi cũng biết cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy nhưng tôi nói thật, tôi không một chút hào hứng. Tôi cũng biết cô vì ham hư danh mà chấp nhận. Mấy kiểu con gái tham lam phú quý như cô tôi gặp không thiếu, lại còn được làm chính thất nên cô lời quá lời.
“Ham hư danh, lời, tham lam phú quý”, tôi nhìn cậu nhếch mép đáp lại:
– Tôi cũng chẳng hào hứng đâu. Cậu đừng nghĩ tôi nghèo là tôi ham hư danh. Nói thật nếu không vì chị…
Tôi nói đến đây lại phải im bặt, suýt thì vì tức giận mà tôi nói ra cái chuyện tày đình của chị Hạnh. Cậu Bảo thấy vậy nhún vai hỏi lại:
– Vì sao? Nói hết đi chứ?
– Vì nhà tôi nghèo, bị thầy cậu ép cưới. Chứ tôi cũng đâu hứng với cậu đâu. Cậu hơn tôi ở cái việc con nhà ông Lý, chớ cỡ cậu với tính cách thế này mà sinh ra là con nhà thường dân cậu không có cửa mà lên mặt với tôi đâu. Cậu nghĩ cậu đẹp lắm á? Nhìn lại mình đi, mặt mũi thì như con cá trê, chân tay thì như con vượn, xấu hoắc, hôm nào có tiền tôi mua tặng cậu cái gương để cậu soi mình trong đó nhé, đừng tự tin thái quá cậu Bảo ạ.
– Cô!!
– Tôi làm sao?
– Đàn bà con gái mà mồm năm miệng mười.
– Còn hơn cậu, nam nhi đại trượng phu mà nói những lời mỉa mai châm chọc phụ nữ có gì tốt đẹp chứ?
– Được! Cô khá lắm, chưa ai dám nói những lời lỗ mãng này với tôi vậy mà cô lại dám nói. Cô định bám riết lấy tôi?
– Tôi nào có thèm, cậu đừng ăn nhiều dưa bở quá không lại tưởng bở đấy.
Cậu Bảo bị tôi nói tức tím mặt, cùng lúc đó bụng tôi sôi lên ùng ục. Tôi không thèm nói nữa, cũng kệ cậu tức giận chạy thẳng qua dinh nhà bà hai, trước hết phải giải quyết cái bụng đói này đã
***