Bu tôi ấn tráp trầu cau vào tay tôi rồi kéo tôi ra ngoài. Cả người tôi lúc này như trên mây trên gió, bu tôi lại cất lời:
– Con bé nó còn nhỏ quá nên chưa hiểu được phép tắc. Xin các ông các bà có gì không hay không phải thì bỏ qua cho.
Lúc này tôi cũng mới như bừng tỉnh, thế nhưng nhìn chị Hạnh ngồi bên trong khóc lóc, tôi không còn biết mình phải làm gì, chỉ biết đứng đứng như trời trồng rất lâu. Bu tôi thấy vậy thì ấn tôi ngồi xuống bên cạnh rồi lựa lời thưa gửi. Đến khi người nhà ông Lý về hết bu khẽ nhìn tôi rồi nói:
– Dung, giờ con cũng mười bốn tuổi rồi, chẳng phải hội cái Hà cũng thành thân hết rồi sao? Vả lại bên nhà ông Lý muốn mang con về dạy phép tắc đến năm mười sáu tuổi mới cùng cậu Bảo thành thân. Cậu Bảo nhà ông Lý ngoan ngoãn, lại cao to vạm vỡ. Bu xin con, con nghe lời bu nếu con không về làm dâu nhà ông Lý thì cả nhà mình không còn chỗ mà dung thân.
Tôi không còn nghe được gì, chạy về buồng khóc nức nở. Chị Hạnh cũng khóc, bu cũng khóc, bên ngoài thầy tôi lại ho lên từng cơn. Khóc chán chê tôi mới xuống bếp. Trên nhà có tiếng bu chửi chị Hạnh. Tôi bị khói bếp làm cho cay mắt nhưng vẫn nghe rõ lời của bu. Lúc này tôi mới hiểu ra, chị Hạnh thất tiết. Bu không thể gả một người con gái thất tiết đến nhà ông Lý, bu đành để tôi thay chị thành thân. Sáng nay bu lấy cớ chị Hạnh không hợp tuổi cậu Bảo, lại thêm bà Vương cũng nói xem tuổi thì tôi hợp hơn nên ông Lý dễ dàng đồng ý để tôi thay chị Hạnh về nhà ông làm dâu.
Đàn bà con gái, kỵ nhất là thất tiết chị Hạnh đã không còn giữ được trong trắng, vậy nên chị chỉ có thể lấy người đàn ông duy nhất là cậu Phúc. Tôi biết cuối cùng mình đã không còn đường lui. Chị Hạnh từ nhỏ tới lớn luôn sống theo ý thầy bu, tôi cũng không ngờ chị lại làm chuyện ấy với cậu Phúc để không phải gả cho cậu Bảo. Bỗng dưng tôi lại thấy sờ sợ, đến giờ vẫn không dám tin người công dung ngôn hạnh như chị mà vì tình yêu lại hy sinh nhiều đến vậy. Và hơn hết, tôi bỗng lo cho thân phận mình. Nhà ông Lý giàu có, tôi thì không được như chị Hạnh, chỉ là đứa trẻ con ham chơi lại không biết phép tắc, không công dung ngôn hạnh. Liệu rằng, cuộc đời tôi sẽ đi về đâu?
Đêm hôm ấy chị Hạnh xin lỗi tôi rất nhiều. Tôi tuy còn ấm ức nhưng không thể giận chị nổi, chị vẫn là chị tôi cơ mà. Nếu như lúc này tôi không lấy cậu Bảo e rằng chị sẽ lâm vào đường cùng. Nhỡ mà… nhỡ mà chị bị cạo đầu bôi vôi như thầy tôi nói thì cả đời này tôi day dứt không nguôi. Những ngày tiếp theo ở nhà, bu với chị Hạnh ra sức dạy tôi thêu thùa may vá. Nhưng thực lòng tôi không có hứng nên học không nổi. Xỏ kim cả canh giờ chẳng xong, đến lúc thêu thì đâm ngang đâm dọc đâm cả vào tay đến mức bật máu. Chị Hạnh bảo tôi thêu bông hoa, tôi thêu thành một mớ bòng bong rối rắm. Bu tôi có vẻ bất lực, nhưng thấy tâm trạng tôi không tốt nên cũng không nỡ mắng chửi. Từ ngày nhà ông Lý sang thưa chuyện nhà tôi cũng có chút tiền cắt thuốc cho thầy, phần thóc gặt được cũng không cần trả lại phân nửa như trước kia. Ở nhà ai cũng phấn khởi, chỉ có mình tôi là vẫn đang sầu não. Nhưng thôi, việc đến nước này, vui vẻ chấp nhận vẫn hơn là ngồi đó buồn rầu. Ai mà chẳng như tôi chứ, có gì phải ấm ức. Vả lại tôi còn ba năm để học phép tắc rồi mới phải thành hôn cơ mà, nghĩ vậy tôi cũng an ủi phần nào.
Thời gian cũng cứ thế thấm thoắt trôi, trước ngày tôi về nhà ông Lý học phép tắc để làm dâu một ngày tâm trạng tôi lại sầu não. Cứ trấn an rằng vui vẻ lên, nhưng càng gần ngày xa thầy bu, xa chị Hạnh, xa thằng Tý tôi lại lưu luyến.
Buổi tối sau khi ăn cơm tôi bu giục tôi ra giếng Hệu múc nước về tắm. Tục con gái làng trước khi đi lấy chồng phải tắm nước giếng Hệu thì hôn nhân mới bền chặt đã có từ thời xa xưa, ngày mai không chính thức thành thân nhưng vẫn là ngày tôi về nhà ông Lý. Tôi xách xô gỗ đi, trời lúc này cũng đã nhá nhem tối liền cầm thêm cả cây đuốc. Bu tôi bảo giếng nước đầy lắm, ấy thế mà ra soi nước chỉ được một phần ba. Chẳng có lẽ lâu rồi bu không có thời gian ra đây nên không biết? Tôi thở dài cắm cây đuốc xuống đất rồi đưa xô xuống. Thế nhưng tôi mới có mười bốn, người đâu to lớn được như bu, cúi xuống xô vẫn không chạm được vào nước. Chẳng còn cách nào tôi đành cúi gập người xuống, có điều khi xô nước còn chưa kịp múc đột nhiên một bóng đen từ đâu lao đến xô mạnh khiến tôi bất ngờ lộn cổ xuống giếng. Đến khi toàn thân bị nhấn chìm trong làn nước tôi mới biết giếng rất sâu, qua cả đầu tôi. Phía trên xô gỗ che toàn bộ khoảng không gian, chỉ có một màu đen thui. Tôi sợ hãi cố nhoài người lên, nhưng càng khiến cơ thể bị chìm sâu hơn. Cổ họng tôi ngậm đầy nước, liệu có phải ai đang cố ám sát tôi không? Một đứa con gái nghèo rớt mồng tơi như tôi hà cớ gì phải gϊếŧ? Thầy bu tôi cũng đâu gây thù chuốc oán với ai? Chắc chắn là có kẻ biết tôi sắp làm dâu nhà ông Lý nên định ra tay. Ông trời ơi, chồng của tôi sẽ mang tiếng sát vợ cả đời, còn hai năm nữa mới thành thân mà vợ đã chết, người ta phải sống sao với những lời đàm tiếu này đây. Đột nhiên xô nước được kéo lên, rồi uỳnh một phát một bóng đen nhảy xuống dưới giếng. Bóng đen một tay ôm tôi, một tay bám vào những mẩu đá gồ ghê leo lên. Khi bóng đen đưa tôi lên được miệng giếng, dưới ánh đuốc lập loè tôi nhận ra đó là một người đàn ông. Gương mặt hắn còn trẻ lắm, chỉ độ hơn chị Hạnh một hai cái xuân, sống mũi hắn cao vút đôi mắt cương nghị dưới hai hàng lông mày rậm. Tôi khẽ bật dậy đẩy hắn ra, thế nhưng bỗng dưng hắn kéo chặt tôi lại rồi lôi tôi vào một lụm cây gần giếng. Quỷ tha ma bắt, hắn định làm gì tôi đây? Không muốn gϊếŧ mà định bắt cóc tống tiền, hay định làm nhục tôi để mất hết thanh danh nhà ông Lý? Tôi muốn hét lên nhưng đã bị hắn bịt miệng chỉ kêu lên được những tiếng ú ớ. Không được, không được tôi không thể để mình liên luỵ đến người khác. Nghĩ vậy tôi liền lấy hết sức bình sinh đưa chân lên thụi mạnh một phát vào háng hắn sau đó rút luôn ngọn đuốc đã cháy hết đập hết sức lực vào gáy khiến hắn ngã lăn quay ra ngay tức khắc. Xong xuôi tôi liền gánh xô nước chạy về nhà. Cũng may khi ấy thầy bu tôi đang ở buồng nên không để ý, tôi chạy ra sân giếng tắm táp qua loa rồi chui vào buồng. Đêm hôm ấy cả nhà tôi không ngủ, bu với chị Hạnh nằm bên cạnh dặn dò tôi rất nhiều. Đến canh ba bu đã dậy cùng thầy chuẩn bị. Tâm trạng của tôi cứ trống rỗng mông lung đến lạ.
Tuy đây chưa phải lễ thành thân chính thức nhưng bên nhà ông Lý vẫn cho kiệu hoa tám người khiêng để đưa tôi về. Bu tôi thì khóc rấm rứt, chị Hạnh cũng khóc, thằng Tý với thầy thì đỏ hoe mắt. Tôi cứ phải ra điều lựa lời mà lòng dạ buồn thối. Lúc đi qua cánh đồng làng đột nhiên tôi nghe tiếng gia nô nhà ông Lý khẽ cất tiếng:
– Sao mà ngáp ngắn ngáp dài thế?
– Đêm qua đâu ngủ được? Cậu hai nhà ông Lý bị người ta đánh ngất ngoài giếng Hệu, cả đêm mọi người náo loạn đi tìm đâu có được ngủ nghê gì? Ai như ông đi canh chòi đánh chén mấy giấc.
– Cậu hai bị đánh sao? Ai to gan mà dám đánh cậu ấy thế? Đã tìm ra được người đó chưa?
– Chưa, cậu ấy cũng không nói là bị ai đánh. Nhưng thấy nằm ở giường không dậy nổi, ông Lý đang cho người tìm ra nhẽ.
Tôi nghe xong bỗng giật thót mình nghĩ lại buổi tối hôm qua. Liệu có phải hắn ta là cậu hai được nhắc đến hai không? Nếu đúng thì toi đời tôi rồi, hôm qua tôi đá vào hạ bộ hắn, có khi nào hắn liệt dương luôn không? Chuyện này mà làm ra nhẽ tôi không sống nổi mất. Trên đường về nhà ông Lý mà tôi cứ bồn chồn không yên. Đến lúc mấy gia nô gọi xuống kiệu tôi vẫn không dám xuống, thế nhưng có tiếng ông Lý gọi tôi đành phải bước ra. Lúc này tôi mới được thấy hết cơ ngơi của nhà ông, cũng quên luôn cái việc cậu hai nhà ông Lý bị đánh. Trời đất ơi, tôi tưởng nhà ông giàu lắm, vậy mà bên ngoài còn giàu gấp cả trăm ngàn lần trong tưởng tượng của tôi. Nhà ông Lý có một cái nhà to vật vã ở chính giữa gồm bảy gian. Hai bên là hai cái nhà nhỏ hơn một chút. Nhà chính giữa là nhà của ông và bà cả, hai bên là nhà của bà hai, bà ba. Ông Lý đưa tôi vào nhà rồi dặn dò bà vú Bảy mấy câu sau đó lại tất bật đi sang phố huyện. Vì chưa phải lễ thân nghinh chính thức nên chưa có gì đặc biệt, cũng không cần thắp hương gia tiên, chỉ là đến làm quen trước.
– Mợ Dung, từ nay mợ ở đây với bà, buồng của mợ ở bên kia, mợ với cậu Bảo chưa chính thức thành thân nên hai người vẫn phải giữ phép tắc. Ông Lý cũng dặn mợ còn trẻ con nên để mợ tự do thoải mái, mợ cứ coi như đây là nhà mình. Cậu Bảo lên kinh thành, một hai hôm nữa mới về sau hai cậu mợ từ từ làm quen nhau sau. Mợ muốn ăn uống gì cứ nói với tôi. Từ mai sẽ có người đến dạy mợ và các cô trong nhà những phép tắc cơ bản. Mợ lạy bà đi, chưa thân nghinh nhưng vẫn phải gọi một tiếng bu – Tiếng bà vú Bảy cất lên rồi chỉ vào người vợ cả của ông Lý đang đứng trên gian nhà giữa.
Tôi quỳ xuống lạy ba lạy rồi lễ phép nói:
– Dạ, con lạy bu.
Thế nhưng bỗng dưng tôi thấy mặt bà cả khẽ cau lại còn không thèm liếc mắt nhìn tôi lấy một lượt bỏ đi luôn. Tôi cũng không biết tại sao bà lại như vậy, rõ ràng tôi được ông Lý lấy về làm chính thất của cậu Bảo, hôm trước bà cũng sang nhà tôi còn vui vẻ lắm mà tự dưng giờ thay đổi thái độ. Thế rồi tôi nghe con Mít, cháu vú Bảy, cũng là ở đợ của nhà ông Lý nói bà cả không thích cậu Bảo lấy tôi, bà thích cậu lấy cô Giang con quan Tam phẩm. Nhưng vì ngày xưa ông Lý nợ thầy tôi một ân tình lại thêm việc ông đi xem bói ở nhà bà Vương, không ai biết bà Vương nói gì mà ông nằng nặc muốn lấy một trong hai đứa con gái con ông đồ Đạt về cho cậu Bảo, bà tuy không thích nhưng không dám cãi lời ông nên đành đồng ý. Con Mít nói xong bị vú Bảy lườm cho cháy mặt. Mít không được nhanh nhẹn cho lắm, kém tôi một tuổi nhưng người đù đờ được cái chăm chỉ. Nó là cháu vú Bảy nên được đặc cách ở đợ ở đây. Nó với vú Bảy hầu hạ cơm nước và quét tước dinh bà cả. Tôi thực lòng cũng hơi buồn buồn, mười bốn tuổi đã bị gả đi lại thêm bu chồng không ưng. Hôn nhân không tình yêu còn không được ủng hộ quả là não nề. Nhưng thôi, tôi cũng không dám nghĩ ngợi nhiều đành ngồi nghe vú Bảy nói qua về nhà ông Lý. Bà Trinh là bà cả con gái quan viên, bà hai tên Hiền là thiếu nữ thôn quê bình thường, bà ba tên Bích còn trẻ lắm mới hơn hai mươi xuân xanh không biết ông Lý yêu đương thế nào nạp bà làm thiếp. Thú thực tôi nghe nhưng không để tâm lắm, tôi còn đang bận nghĩ xem tôi đi rồi thằng Tý hay chị Hạnh là người sắc thuốc cho thầy, thóc bu xay hết chưa, chị Hạnh với cậu Phúc thế nào rồi. Về đây chán ngắt, toàn người xa lạ, bu chồng thì không thiện cảm, ông Lý thì bận rộn, cậu Bảo thì chưa biết mặt, vú Bảy nhìn tôi thương cảm nói:
– Phía sau nhà là ao, phía trước là vườn, mợ muốn đi đâu cứ đi nhưng đừng để bị lạc. Hôm nay mợ cứ chơi thoải mái, từ mai mợ phải học hành phép tắc lễ nghi nên sẽ không có thời gian chơi bời gì nữa.
Tôi nghe vậy liền cười hớn hở chạy một mạch ra ngoài sân. Mấy gia nô chẳng ai để ý tới tôi, được thể tôi càng thích. Ở sau nhà ông Lý có ao to lắm, bên cạnh ao là một cây đa cổ thụ. Tôi đứng ở mép ao là nhìn được sang bên làng Liễu, đấy, nhà thầy bu kia kìa, nhỏ xíu xiu một chấm. Bỗng dưng tôi không kìm được bật khóc tu tu. Tôi nhớ nhà, nhớ mọi người quá, cách nhau một làng nhưng xa vạn dặm. Con gái đã đi lấy chồng cũng như bát nước hất đi, từ nay tôi là dâu nhà ông Lý, chứ không còn là con gái nhà ông đồ Đạt. Khóc chán chê, tôi khẽ đưa tay quệt nước mắt rồi thơ thẩn ném mấy viên đá xuống ao. Bỗng dưng có tiếng nói lớn phía sau:
– Cậu hai, cậu đang không khoẻ sao chạy ra đây làm gì? Bà hai đang tìm cậu đấy
Tôi giật thót mình quay lại, đột nhiên toàn thân như chết lặng. “Cậu hai”. Cậu hai nhà ông Lý… đúng thực là gã đàn ông bị tôi đánh ngất ở giếng Hệu. Hắn ta đứng ngay dưới gốc đa, nhìn chằm chằm vào tôi, có vẻ đứng cũng lâu rồi nên tên gia nô kia mới léo nhéo nhiều như vậy. Chết tôi rồi hắn mà khai ra chắc tôi bị đòn rũ xương. Tôi nuốt nước bọt, run rẩy cúi gằm mặt. Lúc này tôi không còn nghĩ được gì, liền nhanh tay lấy đống cát đen thui dưới chân quệt ngang, quệt dọc lên mặt. Thế nhưng hành động vừa rồi của tôi không qua được đôi mắt cú vọ của hắn. Có lẽ hắn đã theo dõi tôi từ lâu, chầm chậm tiến lên. Tôi càng lúc càng sợ, liền bật dậy cắm đầy cắm cổ chạy. Hắn đang đi, thấy tôi chạy cũng co giò lên đuổi theo. Chân hắn dài, tôi chạy ba bước mới bằng hắn chạy một bước. Có cần truy cùng gϊếŧ tận vậy không, sao mà ác quá vậy. Tôi cũng chỉ là một cô gái thôi mà, chuyện hôm qua tôi đâu cố ý? Tôi bị hắn đuổi quanh ao, bất chợt trượt chân ngã uỳnh một phát. Số đời hẩm hiu, đứa không biết bơi như tôi lại hay dính phải cái thị phi của nước. Đột nhiên gã cậu hai kia liền nhảy tùm xuống lôi tôi lên bờ, tôi vừa nhục, vừa xấu hổ nhắm nghiền mắt. Hắn có hỏi gì, nói gì tôi cũng giả vờ không nghe, kể cả khi hắn vả nhẹ vào mặt tôi tôi cũng mặc kệ. Một lúc sau hắn khẽ đứng dậy rồi bỏ đi, lúc này tôi mới dám thở phào chạy một mạch về nhà. Thế nhưng khi mới đến sân đã thấy hắn đứng đó cùng ông Lý. Trời đất ơi, ra tay với hắn làm gì để giờ sống trong nơm nớp lo sợ. Tôi cố cúi gằm mặt, nép vào góc tường ấy thế mà mới đến cây cột gỗ lim hắn đã cất lời:
– Thầy, cô gái kia là ai vậy?
– Con gái ông đồ Đạt, vợ của thằng Bảo.
Hắn liếc mắt nhìn tôi rồi lại nói rất lớn:
– Thầy, con có chuyện muốn thưa. Cái chuyện hôm qua con bị đánh ở giếng Hệu.
Cái tên chết tiệt này, ban nãy thấy cứu tôi cứ tưởng đã buông tha, ai ngờ còn ghim hận thù như vậy. Người ta làm trai cho đáng thân trai, ấy mà hắn lại sân si, chấp vặt với tôi. Dẫu sao mà nói tôi cũng là phận đàn bà, lại là chị dâu hắn, hắn có cần tính toán nhỏ nhen vậy không? Trông rõ cao to, đẹp trai ngời ngời, lại còn có tướng làm quan, mày ngài mắt phượng, thế mà xấu tính kinh khủng. Tôi không dám nghe nữa chạy thẳng một mạch vào buồng nhốt mình trong đó. Thôi đằng nào hắn cũng nói, nói sớm xem ông Lý xử tôi thế nào còn hơn cứ sống trong hoang mang sợ hãi. Ấy thế mà cả ngày hôm ấy ông Lý không thấy nói gì. Buổi tôi ăn cơm xong tôi có gặp ông nhưng ông không hề đả động gì đến chuyện cậu hai bị đánh. Tôi về buồng nằm mà cứ nghĩ mãi không ra, rốt cuộc hắn đã nói gì?
———